وای فای هواپیما به چه شکلی عمل میکند؟
با پرورش روزافزون وابستگی‌های اقتصادی‌اجتماعی و روانی جامعه‌ی انسانی به اینترنت , نیاز به اتصال دائم در هر وضعیتی به این شبکه‌ی جهانی نیز روزبه‌روز در حال ارتقاء است . چندین هفته قطعی سراسری اینترنت در آبان ۱۳۹۸ را به‌یاد بیاورید ; زندگی بخش عمده‌ی جامعه و نه‌تنها فقط افرادی که مستقیما با فناوری در ارتباط میباشند , به‌کلی مختل شده بود و مدام این سؤال را از خودمان می‌کردیم که پیش از یادگرفتن اینترنت و ابزارهای اتصال دائم به اینترنت چگونه زندگی می‌کردیم؟
این سؤال را در مواقع دیگری مثل قطعی‌های حتی یک‌ساعته دسترسی‌مان به اینترنت مثلا به‌دلیل قطعی برق یا تمام‌شدن شارژ باتری گوشی‌مان هم از خودمان می‌کنیم و به‌نظر میرسد کمتر کسی آن روز ها را به‌یاد بیاورید . گاهی اوقات با کاهش حتی لحظه‌ای سرعت اینترنت این سؤال به ذهنمان خطور میکند : در روزهایی که سرعت اینترنت از آیکون H+ بالای صفحه‌ی گوشی‌مان فراتر نمی‌رفت , چه گونه می‌توانستیم عادی زندگی کنیم؟
اینطور به‌نظر میرسد که هرچه اتصال به اینترنت گسترده‌تر و پرسرعت‌تر میگردد , وابستگی به آن افزایش مییابد و دیگر نمی‌توان در این مسیر به عقب برگشت . امروزه گستردگی دسترسی به وب سریع به‌حدی رسیده است که استفاده‌نکردن از وب با سرعت حداقل 4G فقط به زمان‌هایی محدود است که خواب یا این که در حال مسابقه‌ی ورزشی هستیم .
حال فکر کنید که مجبورید مثلا به‌دلیل حضور در پرواز , چند ساعت از اینترنت دور باشید ; چون باید هنگام پرواز گوشی خود را در وضعیت پرواز قرار دهید ; بنابراین , اتصال شما با دکل‌های مخابراتی روی زمین جدا میگردد و اگر هم به فرض گوشی خویش را از وضعیت پرواز بیرون نمائید , ارتفاع شما به‌قدری زیاد است که حداقل ۱۰ کیلومتر از سطح زمین و نزدیک‌ترین دکل‌های مخابراتی سطح زمین مسافت دارید و اخذ وب همراه از این فاصله تقریبا ناممکن است .
آیا راه و روش دیگری برای اتصال به اینترنت و بازگشت به زندگی عادی در طول پرواز وجود دارد؟ امروزه , بعضی از ایرلاینهای معتبر در دنیا چنین امکانی را آماده آورده‌اند که ولی سرعت آن هنوز رضایت‌بخش نیست ; اما خوبتر از انقطاع دسترسی بی نقص به وب است . درادامه‌ی این مقاله با انواع سرویس‌های وای‌فای هواپیما و اینترنت در طول پرواز ( IFC ) , سازوکار آنان و محدودیت‌های آنان و چشم‌انداز این فناوری‌ها صحبت خواهیم کرد .
تاریخچه‌ی وای فای هواپیما
وای فای هواپیما فناوری نسبتا جدیدی است و اکثری از هواپیماهای بویینگ تا سال ۲۰۰۱ به اینترنت حین پرواز مجهز نبودند و ایرباس هم تا سال ۲۰۰۵ پا به این حوزه نگذاشت . گوگو نیز که یکی از اسامی معتبر در صنعت هوانوردی است تا سال ۲۰۰۸ آنلاین نشد .
او‌لین پرواز دارای وای‌فای آوریل ۲۰۰۰ و خیلی پیش‌تر از آموزش گوشی‌های هوشمند با هواپیمای بویینگ انجام شد و خدمت وب کانکسیون در آن پرواز به کار گیری شد . بعد از حادثه‌ی تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۳ در نیویورک و هجوم به برج‌های دوقولوی تجارت جهانی با دو فروند هواپیمای مسافری , محدودیت‌هایی برای خدمت کانکسیون بویینگ در نظر دریافت شد و کمپانی بویینگ در سال ۲۰۰۶ , از آن کناره گیری کرد که خسارات مالی پس از ۱۱ سپتامبر هم در‌این تصمیم بی‌تأثیر نبود .
در آن زمان , جیم مک‌نرنی , مدیریت و رئیس اجرایی کمپانی بویینگ گفت : «در ۶ سال پیشین , زمان و منابع و فناوری درخورتوجهی به کانکسیون اختصاص دادیم . متأسفانه بازار این خدمت آن‌طورکه توقع میرفت , به وقوع پیوستن نیافت» . یک کدام از عارضه ها مهم باخت سیستم کانکسیون پهنای باند و سرعت زیاد نماید آن بود ; به‌طوری‌که فقط می‌توانست حجم ۱ مگابایت را با سرعت ۵ مگابایت‌بر‌ثانیه برای هر هواپیما تأمین نماید .
1 سال آن‌گاه , آیفون وارد بازار شد . فکر کنید اگر استیو جابز با شرکت بویینگ تماس می‌گرفت که در آن زمان در سیاتل واقع بود , چه آینده‌ای در انتظار کانکسیون بود . بعد از باخت پروژه‌ی کانکسیون , شرکت‌هایی مثل پاناسونیک آویونیکس و آن‌ایر ( OnAir ) عملکرد کردند مدل‌های کارآمدی برای تأمین IFC تولید نمایند و شرکت بزرگ و معتبر مخابراتی FFC در همان سال ۲۰۰۶ در مزایده‌ای چهار مگاهرتز از پهنای باند دکل‌های مخابراتی خود را برای تأمین IFC در آسمان آمریکا فروخت .
بیش از ۸۰ ایرلاین در دنیا وای‌فای هواپیما عرضه می‌کنند
دو کمپانی هواپیمایی در این مزایده برنده شدند و یکی از آنها شرکت ایرسل ( Aircell ) بود که سه مگاهرتز از این پهنای باند را خرید . شرکت دیگر بلوجت ( BlueJet ) بود که یک مگاهرتز باقی‌مانده را خرید . از آن زمان تاکنون , پیشرفت‌های زیادی در حوزه‌ی وای‌فای هواپیما نتایج شده‌است .
موقعیت کنونی وای‌فای هواپیما در ایرلاینهای جهان
بیش تر از ۸۰ ایرلاین در سرتاسر دنیا , اینترنت در طول پرواز ارائه می دهند .
۳۹ درصد از مایل‌صندلی موجود ( Available Seat Miles ) ( ASM ) در جهان به وای‌فای مجهز است .
۸۳ درصد از مایل‌صندلی‌های مو جود در خطوط هوایی ایالات متحده به وای‌فای مجهز میباشند .
۲۸ درصد از مایل‌صندلی‌های موجود در خطوط هوایی به جز آمریکا به وای‌فای مجهز می باشند .
سیستم‌های ماهواره‌ای
تا یک دهه پیش , وای‌فای هواپیما به اینترنت ماهواره‌ای متکی بود که پهنای باند فراوان کمی داشت . در‌این سیستم , وب ازطریق ماهواره‌های در حال گردش در مدار زمین به گیرنده‌ای در هواپیما مخابره و ازطریق وای‌فای در هواپیما پخش می شود .
هواپیما به نزدیک‌ترین ماهواره متصل میگردد و در طول پرواز , اتصال از ماهواره‌ای به ماهواره‌ی دیگر تعویض می گردد . این سیستم‌ها به‌دلیل پهنای باند بسیار کم , نمی‌توانند از ترافیک چندانی پشتیبانی نمایند . فقط کاری که می‌توانستید با این اینترنت انجام دهید , ارسال پیام‌های متنی بود . البته سیستم‌های ماهواره‌ای امروزی بسیار پرسرعت‌تر شده‌اند و پهنای باند گسترده‌تری دارند .
سیستم‌های هوا به زمین
به‌دلیل پهنای باند کم سیستم‌های اینترنتی ماهواره‌ای , ایرلاین‌ها بر آن شدند تا از سیستم هوا به زمین ( ATG ) برای مخابره‌ی داده ها استفاده نمایند . درین سیستم‌ها , هواپیما اینترنت را از نزدیک‌ترین دکل‌های مخابراتی روی زمین دریافت مینماید و به‌صورت هات‌اسپات ازطریق وای‌فای , داخل هواپیما به‌اشتراک میگذارد . هواپیما در طول حرکت , از دکل مخابراتی به دکل مخابراتی دیگر وصل میگردد .
سرعت این نوع وب در حد اینترنت همراه نسل سوم است و مسافران با این سرعت میتوانند صفحات وب را باز و از اپلیکیشن‌های اینترنتی گوشی‌های هوشمند خویش استفاده نمایند . با این که جدیدترین سیستم‌های ماهواره‌ای وای‌فای هواپیما از سیستم‌های زمین به هوا سریع‌تر شده‌اند , قرار است در دهه‌ی ۲۰۲۰ , سرویس‌های اینترنتی زمین به هوا مجددا ازنظر سرعت و پهنای باند , جای سیستم‌های ماهواره‌ای را بگیرند